BAYRAM BAŞARAN >> EKO-ANALİZ
(AKAJANS) - Pandemiyle beraber tüm dünyada hükümetler kolay çözümü buldu: Yoğun para basımı.

Herkesin dersi şimdi ortak: Normalleşme ile beraber bu parayı enflasyona neden olmadan nasıl çekeceğiz? Ya da ne kadar enflasyona razı olacağız?

Burada Çin’i hariç tutuyorum. Çin normalleşmeye geçti bile...

ABD Merkez Bankası (Fed) yıllık enflasyonun yüzde 2,5 çıkmasına razı. Ancak gerek değerli değersiz endüstriyel metaller ve gıda fiyatlarındaki aşırı artış 4-5 ay bilemedin 5-6 aya kadar ABD’de enflasyonun yüzde 3’ü geçeceği şeklinde.

Çünkü endüstriyel metaller dolayısıyla madenler ve gıda ve tarımsal fiyatlardaki artışın yüzde 3’ü bile aşacağı şeklinde yorumlar başladı.

AB için de durum farklı değil...

Maalesef dünyada bu kadar para bolluğu, dolar bolluğu varken bize gelmesini bırakın var olanı da kaçırdık. Bu dolar bolluğunda döviz rezervimiz bile eksiye düştü.

“Neden acaba” dediğinizi duyar gibiyim.

Yanlış ekonomi yönetimi ya da olmayan ekonomi yönetimimi demek lazım..

Bu durum bizi bu ülkeler kategorisinden epey uzaklaştırıyor.

Dünyadaki dolar bolluğu fiyatları 2’ye katlayacak

Bizde olmayan ama dünyada bolluğu olan doların neden olacağı enflasyon tam bu nedenlerden dolayı en a 2 kat fiyat artışına neden olacak. Çünkü sanayi ara malı olan endüstriyel metallerin çoğunu ithal ediyoruz. Birçok tarım ürününde de durum aynı.

Kısa vadeli kaynakları uzun vadeli taşa toprağa gömmek

Bir de bizim içsel nedenlerimizden kaynaklanan enflasyon var.

Kısa vadeli kaynakları uzun vadeli taşa toprağa gömünce, bir de kaynak sıkıntımızdan kaynaklanan maliyet artışlarımız var. Bu bir.

Herkes para basıp dağıtırken biz de para bastık ve aynı zamanda şirketleri hibeler yerine krediye boğduk...

Bütün bunlarını topladığımız zaman sonuç yüksek enflasyon, onun sonucu doların hızlı yükselişi, onun önünü kesmek için faiz artışı ve daha yüksek enflasyon ve büyük sarmal.

Ne yapmalı?

Peki nasıl az hasarla atlatacağız?

Aşılamayı tamamlayıp acilen ekonomide kademeli normalleşmeye geçmek, kaynakları uzun vadeli yatırımlara değil bu kademeli geçişe ayırmak...

Bunun öncü göstergeleri yavaş yavaş sinyal vermeye başladı.

Bankaların batık kredilerini satın alan varlık yönetim şirketleri  batık kredilerin 2021’de 11-12 milyar TL’ye çıkacağını söylüyor. Nereden çıkmış bu rakam?

Denetim, vergi ve danışmanlık hizmetler veren PwC’nin yaptırdığı araştırmadan çıkmış. Daha da ilerisi 11-12 milyar TL kendi mütevazi rakamları PwC nin rakamı 75 milyara çıkacağı şeklinde.

Gerçek buysa ya da buna yakınsa bunu ekonomi kaldıramaz, hele bankalar hiç kaldıramaz...