Tarımsal kirlilikle mücadelede 5 bin istasyonla izleme ve hibe desteği

(AKAJANS) - Tarımsal kaynaklı kirliliğin tespiti için 4 bin 810 istasyonla izleme ağı oluşturulurken hayvancılıktan kaynaklı faaliyetlerden kaynaklı kirliliği önlenmesi için hibe desteği sağlanıyor.

CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, Küçük Menderes ve Gediz Nehirlerindeki kirlilik problemini Meclis gündemine taşıdı.

Özkan, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli tarafından cevaplandırıması talebiyle TBMM Başkanlığına soru önergesi verdi.

Tarım ve Orman Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından çalışmaları yürütülen, “Küçük Menderes Nehir Havza Yönetim Planı' verilerinde de belirtildiği üzere nehrin su kalitesi birçok noktada ilgili mevzuata göre en kötü dereceli kalite sınıflandırması olarak tanımlanan "dördüncü sınıf çevresel kalite değerlerini de aşmış durumda olduğunu belirten Özkan, “Bu noktada nehirden içme, kullanma, tarımsal kullanım kaynaklı kriterler uygun değildir” ifadesini kullandı.

Cevap aranan sorular

Özkan, Pakdemirli'ye şu soruları yöneltti:

- Küçük Menderes ve Gediz Nehirlerindeki kirlilik sorunu ile ilgili temizleme çalışması yapılmakta mıdır?

- Son 20 yıl içerisinde kaç kez temizleme çalışması yapılmıştır?

- Küçük Menderes ve Gediz Nehirlerinin kirlenmesine neden olan işletmelerde denetim çalışmaları yapılmakta mıdır? Yapılmakta ise ne gibi önlemler alınmıştır? Yapılmamakta ise neden yapılmamaktadır?

- Kirliliğin tarımsal üretime etkisi ile ilgili bir analiz çalışması var mıdır? Varsa elde

edilen sonuçlar nelerdir?

Kısa, orta ve uzun vadede Küçük Menderes ve Gediz Nehirlerindeki kirlilik sorununun çözümüne yönelik eylem planları uygulamaya geçirilmiş midir? Alinan sonuçlar nelerdir?

Bakan Pakdemirli'nin cevabı

Önergeyi cevaplayan Pakdemirli, “Havza Yönetim Planlarının Hazırlanması, Uygulanması ve Takibi Yönetmeliği” hükümleri uyarınca Bakanlık tarafından Nehir Havza Yönetim Planları (NHYP) hazırlandığını belirtti. NHYP ile su kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanmasının hedeflendiğini vurgulayan Pakdemirli şunları kaydetti:

“NHYP'ler kapsamında sadece tarımsal su kullanımları alan ve bitki su ihtiyacı üzerinden incelenmekte ve yapılan sulama yatırımlarına ilişkin maliyet karşılama oranları hesaplanmaktadır.

NHYP kapsamında su kaynaklarının korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması maksadı ile alınması gereken tedbirler ilgili kurum ve kuruluşlarla bir uygulamaların takibi gerçekleştirilmektedir.

Bu kapsamda hazırlanan Gediz Nehir Havza Yönetim Planı 28.05.2019 tarihinde gerçekleştirilen Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu toplantısında, Küçük Menderes Nehir Havzası Yönetim Planı ise 17.11.2020 tarihinde gerçekleştirilen Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu (SYKK) Toplantısında onaylanarak yürürlüğe girmiş olup planlar çerçevesinde belirlenen tedbirler uygulanmaya başlanmıştır.

Söz konusu NHYP kapsamında belirlenmiş olan tedbirlerin uygulanmasının takibi, Bakanlığımız koordinasyonunda merkezde Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu ve Havza Yönetimi Merkez Kurulu tarafından, havzalarda Havza Yönetim Heyetleri tarafından ve İllerde İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurulları tarafından yapılmaktadır.

Bakanlığımız tarafından Nehir Havza Yönetimi Planı kapsamında Küçük Menderes ve Gediz havzalarındaki kirliliğin tespit edilmesi ve havzadaki su kütlelerinin iyi su durumuna ulaşması için gerekli tedbirler belirlenmiştir.

Küçük Menderes ve Gediz Nehirlerinin kirlenmesine neden olan işletmelerde denetim çalışmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı uhdesindedir.”

Tarımsal kaynaklı kirliliğin tespiti için 4 bin 810 istasyonla izleme ağı

Tarım ve Orman Bakanlığının su kaynaklarının tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğe karşı korunması amacıyla çalışmalar yürüttüğüne işaret eden Pakdemirli, şu bilgileri paylaştı:

“Bu kapsamda AB Nitrat Direktifine karşılık gelen Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği 2004 yılında yayımlanmıştır.

Tarımsal kaynaklı kirliliğin tespiti ve nitrat hassas bölgelerin belirlenmesi amacıyla Türkiye genelinde 2.494 yerüstü, 2.316 yer altı suyu olmak üzere toplam 4 bin 810 istasyondan oluşan bir izleme ağı oluşturulmuştur. İzleme çalışmaları 20 adet Mobil Laboratuvar ve mobil cihazlarla yürütülmektedir. Analiz sonuçları web tabanlı Nitrat Bilgi Sistemine (NİBİS) kaydedilmekte ve eş zamanlı olarak takip edilmektedir. Veriler tarımsal kaynaklı nitrat kirliliğinin tespiti ve nitrata hassas bölgelerin belirlenmesi çalışmalarında kullanılmaktadır.

Gediz Havzasında 28 yerüstü ve 197 yer altı suyu olmak üzere toplam 225 istasyondan oluşan bir izleme ağı oluşturulmuştur. Küçük Menderes Havzasında 25 yerüstü ve 52 yeraltı suyu oluşan bir izleme ağı oluşturulmuştur. Yerüstü sularında ayda bir numuneler alınmakta ve nitrat, toplam azot, toplam fosfor, ortofosfat, sıcaklık, pH, çözünmüş oksijen ve klorofil -a gibi parametreler ölçülmektedir. Yeraltı sularında üç ayda bir numuneler alınmakta ve nitrat, sıcaklık, pH, gibi parametreler ölçülmektedir.

2017 yılında yayımlanan 2016/46 sayılı Sularda Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik İyi Tarım Uygulamaları Kodu Tebliğinin ekinde yer alan İyi Tarım Uygulamaları Kodu ile kirliliğin önlenmesi amacıyla çiftçilerimizin alması gereken önlemler belirlenmiştir.

Iyi Tarım Uygulamaları Kodunun yayımlanması ile belli büyüklüğe sahip bütün yeni hayvancılık işletme başvurularının hayvansal gübre deposu ve hayvansal gübre yönetim planı ile projelendirilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Mevcut hayvancılık işletmelerinin ise dört yıllık süre içerisinde İyi Tarım Uygulamaları Koduna uyum sağlamaları gerektiği mahallinde ilan edilerek işletmelere duyurulmuştur.”

Ülke genelinde nitrat kirliliği izleme sonuçlarına bağlı olarak nitrata hassas bölgelerin (NHB) belirlenmesi çalışmalarına devam edildiğini aktaran Pakdemirli, bu kapsamda yürütülecek çalışmalara ilişkin şunları kaydetti:

“TÜBİTAK MAM ile yapılmakta olan çalışma ile 3 yıllık süre içinde 25 nehir havzasında NHB'ler belirlenecek, bu bölgelerde uygulanacak Eylem Planları ve eylem planlarının fayda/maliyet analizi birlikte hazırlanacaktır. Projede pilot havza olarak belirlenen Gediz Havzasında ve Küçük Menderes havzasında nitrata hassas bölgeler belirlenmiştir. Bu bölgelerde uygulanmak üzere İyi Tarım Uygulamaları Kodu çerçevesinde gübre yönetimi, sulama yönetimi ve arazi yönetimi prensiplerine göre sulardaki tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan kirliliği önlemeye yönelik eylem planı hazırlanmıştır. Eylem planları nitrata hassas bölgelerin ilan edilmesinden sonra bu bölgelerde uygulanmaya başlanacaktır.”

Hayvancılıktan kaynaklı faaliyetlerden kaynaklı kirliliği önlemeye hibe desteği

Tarımsal kirliliğin önlenmesi için çiftçilerce alınması gereken tedbirleri içeren İyi Tarım Uygulamaları Kodu İl Yayım Programına alındığını aktaran Pakdemirli, “Ülke genelinde il/İlçe Tarım ve Orman Müdürlükleri tarafından bu program kapsamında tarımsal kaynaklı kirliliğin önlenmesine yönelik çiftçi eğitim, yayım ve farkındalık çalışmaları yürütülmektedir. Tarımsal kaynaklı kirliliği önlemeye yönelik tedbirler desteklemelerle ilişkilendirilmiştir. Bakanlığımız tarafından hayvancılık faaliyetlerden kaynaklı kirliliği önlemeye yönelik hayvansal gübre deposu yapımı, hayvansal gübre uygulama ekipmanları ve gübre işleme tesisi yapımına hibe destekleri verilmektedir” bilgisini paylaştı.